Αρχαίο τείχος-αποβάθρα

Στο νότιο τμήμα του ανεσκαμμένου χώρου αποκαλύφθηκε σε ολοκληρωμένη μορφή η θεμελίωση του αρχαίου τείχους με τον νότιο ορθογώνιο πύργο διαστάσεων 17,50Χ17,50 μ. Η οχυρωματική αυτή διάταξη περιελάμβανε χαμηλή αποβάθρα προς την οποία ανοιγόταν πύλη του ισόγειου χώρου του πύργου. Βορειότερα αποκαλύφθηκαν στοιχεία της συνέχειας του τείχους ενισχυμένου με εγκάρσιες κύριες και δευτερεύουσες αντηρίδες η ερμηνεία των οποίων επιχειρείται στην πρόταση γραφικής αποκατάστασης που παρουσιάζεται.

Ιπποτικός μόλος των μέσων του 14ου αι.(De Gozon)

Στην δυτική πλευρά του μόλου των Μύλων είναι ορατός ο μόλος που «κατασκεύασε» ο μεγάλος μάγιστρος De Gozon το 135…. Πρόκειται για μνημειώδη κατασκευή που εγκιβώτισε τα υπολείμματα θεμελιώσεων του αρχαίου τείχους, αφού χρησιμοποίησε ατόφιους τους αρχαίους λίθους. Το γεγονός αυτό οδήγησε σε σύγχυση τους ερευνητές αρχαιολόγους, που μέχρι την συστηματική αρχαιολογική ανασκαφή και την αποκάλυψη της πορείας του ελληνιστικού τείχους, θεωρούσαν ότι επρόκειτο για την όψη του αρχαίου μόλου. Χαρακτηριστική είναι η διαμόρφωση της όψης του μόλου με τις κανονικά διατεταγμένες διπλές σκάλες ,που εξυπηρετούσαν τη λειτουργία του λιμανιού και των ανεμόμυλων.

Μεσαιωνικοί ανεμόμυλοι

Μία σειρά κανονικά διατεταγμένων ανεμόμυλων ,ο αριθμός των οποίων κυμαινόταν συνήθως μεταξύ 12 και 15 αποτελούσε το σημαντικότερο χαρακτηριστικό του «μόλου των Μύλων» και ένα από τα σημαντικότερα τοπόσημα της ιπποτικής πόλης . Η χρήση του ήταν ιδιαίτερης σημασίας για την τροφοδοσία της πόλης σε καιρό ειρήνης. Σε περίοδο πολιορκίας συνδύαζαν και την αμυντική λειτουργία, καθώς λειτουργούσαν ως μικροί μεμονωμένοι πύργοι. Αναφέρονται συχνά περιπτώσεις καταρρεύσεων των ανεμόμυλων που ανακατασκευάζονταν αμέσως, καθώς ήταν απαραίτητοι για την πόλη.

Οχύρωση των περιβόλων των ανεμόμυλων 13ος -14ος αι.

Η ανατολική πλευρά του μεσαιωνικού μόλου χαρακτηρίζεται από την πιθανότατα υστεροβυζαντινή οχύρωση, που περιελάμβανε τους τοξοειδείς περιβόλους των ανεμόμυλων . Βέβαια είναι προφανές ότι λόγω της ιδιαίτερα εκτεθειμένης στο θαλάσσιο περιβάλλον θέσης της περιλαμβάνει αρκετές καταστροφές και ανακατασκευές τμημάτων της σε μεταγενέστερες ιστορικές περιόδους και ιδιαίτερα την τουρκοκρατία.

Διατηρητέα νεότερα κτίρια

Πρόκειται για τα κτίρια εγκαταστάσεων του νεότερου λιμανιού της πόλης κατά την ιταλοκρατία, στα οποία σήμερα στεγάζεται το Τελωνείο με το κτίριο γραφείων, τις Αποθήκες του και το Κατάστημα Αφορολόγητων, ο Σταθμός Επιβατών και το Λιμενικό Ταμείο Δωδεκανήσου. Είναι έργα επώνυμων Ιταλών αρχιτεκτόνων , ιδιαίτερα το κτίριο του Λιμενικού Ταμείου Δωδεκανήσου που σχεδίασε ο Petracco και είναι διατηρητέα μαζί με την ευρύτερη ζώνη που τα περιβάλλει ως Νεότερα Μνημεία της ιστορίας της πόλης της Ρόδου.

Πυροβολείο τουρκοκρατίας (τέλος 19ου αι.)

Στο βορειότερο τμήμα του μόλου κατασκευάστηκε οχυρωματικός περίβολος της τελευταίας περιόδου της τουρκοκρατίας στο τέλος του 19ου αι. που αποτελεί το μοναδικό δείγμα οχυρωματικής αρχιτεκτονικής της περιόδου αυτής στην πόλη της Ρόδου. Εντυπωσιακό δείγμα είναι το ισχυρό πυροβολείο που κάλυπτε αμυντικά την ανατολική ευάλωτη στο πυροβολικό πλευρά του μόλου απέναντι από το ακρομόλιο της Ακαντιάς .Η επιμελημένη μαρμάρινη διαμόρφωση των «κρεββατιών», όπου προφανώς ήταν εγκατεστημένη ενισχυμένη πυροβολαρχία αποδεικνύει τη σημασία του χώρου κατά τους Ρωσσοτουρκικούς πολέμους αυτής της περιόδου.

Ελληνιστικός πύργος-απόληξη του αρχαίου μόλου

Κατά την ολοκλήρωση της ανασκαφικής έρευνας στο εσωτερικό του Οθωμανικού περιβόλου προέκυψαν σημαντικά τμήματα της συνέχειας και της απόληξης της ελληνιστικής οχύρωσης σε μεγάλο βάθος. Ταυτόχρονα διαπιστώθηκε η κατασκευή αναληματικου τοιχίου ,σε απροσδιόριστη χρονική στιγμή ,προκειμένου να διευκολύνεται η συστηματική λατόμευση και μεταφορά του υλικού ,πιθανότατα για τις μεταγενέστερες κατασκευές του ίδιου του μόλου και του πύργου των Μύλων.

Εντυπωσιακή είναι η θεμελίωση του ογκωδέστερου πύργου που έχει διαπιστωθεί μέχρι σήμερα στην οχύρωση της πόλης της Ρόδου. Ο πύργος είχε διαστάσεις 20,00Χ20,00 μ. ,είναι δίχωρος και πιθανότατα έχει υποστεί επεμβάσεις μεταγενέστερης διεύρυνσης και ενίσχυσης του.

Σταθερή βάση της αλυσίδας του λιμανιού

Σημαντική αποκάλυψη της ανασκαφικής έρευνας είναι η διάταξη του σταθερού άκρου της αλυσίδας του λιμανιού που εγκαταστάθηκε στη βάση του πύργου του Naillac κατά την κατασκευή του μεταξύ 1396 και 1421. Η ένταξη της με κατάλληλη διαμόρφωση της τομής του τείχους πλάτους 8.00μ. της προβλήτας που περιόριζε το άνοιγμα του λιμανιού κατά την υστεροβυζαντινή και πρώιμη ιπποτική περίοδο τονίζει την αλληλοδιαδοχή των δύο αυτών διατάξεων ελέγχου της εισόδου στο μεσαιωνικό εμπορικό λιμάνι. Σε υπόγειο χώρο που οδηγούσε στενή σκάλα έγινε μαρμάρινη επίστρωση επί της οποίας τοποθετήθηκε μαρμάρινη δέστρα -τμήμα αρχαίου κίονα πιθανότατα της κεντρικής ρωμαϊκής οδού-“cardo”.

Πυργος της Γαλλίας ή των Μύλων

Ο πύργος των Μύλων ή της Γαλλίας φέρει το έμβλημα του βασιλιά της Γαλλίας ,το γνωστό κρινάνθεμο (“fleur de lys”). Πρόκειται για έναν από τους σημαντικότερους μεταβατικής μορφής κυλινδρικούς πύργους που κατασκευάστηκαν στη διάρκεια του 15ου αι. τόσο στο χερσαίο ,όσο και στο θαλάσσιο τμήμα των οχυρώσεων της πόλης. Στη σημερινή του μορφή διασώζονται που μπορούν να οδηγήσουν στην γραφική αποκατάσταση των δύο σημαντικών οικοδομικών του φάσεων ,πριν και μετά την πολιορκία του 1480.